Gemeentehuizen

Omdat Hilbrantsz raadslid en tevens ambtenaar van de burgerlijke stand is, dreigt er in 1850 bij de invoering van de gemeentewet een probleem te ontstaan in verband met belangenverstrengeling. Volgens de raad is er echter geen reden om te verhuizen: het gemeentebestuur betaalt alleen voor de huur, verwarming en licht en doet Hilbrantsz geen leveringen ten behoeve van de gemeente. De herberg doet tot 1896 dienst als ‘gemeentehuis’, terwijl het gemeentearchief zich bevindt in het huis van de burgemeester, die in het zogenaamde Schultenhuis (thans ook bekend als Nijsinghhuis of oude gemeentehuis) woont.

Aan de noordzijde bevindt zich de raadzaal, waarin ook huwelijken worden voltrokken. In de kelderruimte bevinden zich de arrestantencellen. Deze ruimte wordt later als archiefruimte gebruikt, waarbij de arrestantencellen naar de schuurruimte worden verplaatst. Burgemeester Johannes Tonckens woont tot 1899 in het gemeentehuis.

Het Schultehuis heeft tot 1939 dienst gedaan als gemeentehuis en daarna als vergaderruimte, bank- en schoolgebouw en er is zelfs een plan geweest om er een dependance van het Rijksmuseum in te vestigen.

Op 6 september 1971 besluit de gemeenteraad het oude gemeentehuis voor het bedrag van 1 gulden te verkopen aan de familie Van Groeningen. Dit gebeurt onder voorwaarde dat het huis wordt gerestaureerd en de noordelijke voorzaal twintig dagen per jaar gratis voor exposities beschikbaar wordt gesteld. Het Nijsinghhuis is ook aangewezen als een Rijksmonument.

Gemeentehuis aan Legroweg

In 1931 worden reeds plannen gemaakt voor de bouw van een nieuw gemeentehuis. Op 20 februari 1931 besluit de raad een stuk land tussen de Brinkhovenlaan en de Duinstraat in Paterswolde aan te kopen om daar het nieuwe gemeentehuis te bouwen. Naar aanleiding van dit besluit ontstaat er een enorme strijd tussen Eelde en Paterswolde, want met name de bewoners van het dorp Eelde willen het gemeentehuis daar houden. 

Op 26 oktober 1931 vernietigt een nieuw gekozen gemeenteraad het besluit van 20 februari. Ondertussen wordt villa “Java” aan de gemeente te koop aangeboden om als gemeentehuis in te richten, waarop niet wordt ingegaan. Er wordt op 3 december 1937 in de raadzaal opnieuw fel gedebatteerd over nieuwbouw van een gemeentehuis. Voor de plaats van vestiging komen een viertal suggesties op tafel, waaronder één op een centrale plaats in de gemeente aan de in 1938 aangelegde betonweg (J.G. Legroweg). Dit voorstel wordt met zeven tegen vier stemmen aangenomen. De tegenstanders hebben tot bij de Kroon getracht het besluit van de raad te laten vernietigen.

Op 4 juli 1938 vindt de aanbesteding van het nieuwe gemeentehuis plaats. Hoofdaannemer wordt J. van Ess en Zonen uit Emmen. Voor de architectuur zorgt Jans Boelens uit Assen met medewerking van gemeentearchitect Hendrik Hofstee. De tuinaanleg wordt opgedragen aan tuinarchitect Vroom uit De Punt voor een bedrag van 3.500 gulden.

Bekijk hier de film uit het GAVA-archief over de aanbesteding, bouw en opening van dit gemeentehuis.

Op 8 juni 1939 opent Commissaris der Koningin in de provincie Drenthe, mr.dr. baron De Vos van Steenwijk, het nieuwe gemeentehuis. Het is een gebouw dat op de toekomst is berekend, want het secretariepersoneel bestaat destijds uit vier personen, die een zee van ruimte hebben. In de loop der jaren is er echter aan en in het gebouw veel veranderd in verband met de toename van taken en personeel. Ook moeten enkele diensten naar elders verplaatst worden. Het gebouw heeft tot 31 december 1999 als gemeentehuis dienst gedaan.

Dit (voormalige) gemeentehuis is ook aangewezen als een Rijksmonument.